wetten.nl - Regeling - Beleidsregel Prioritering van handhavingsonderzoeken door de Autoriteit Consument en Markt 2023 (2024)

Schade aan goed werken van markten

In haar initieel inventariserend onderzoek vraagt de ACM zich af of, en zo ja hoezeer, de mogelijke overtreding schadelijk is voor het goed werken van markten voor mensen en bedrijven, op korte en langere termijn.

Daarbij streeft de ACM bij de uitoefening van haar taken vooral het beschermen van het proces van marktwerking en het vertrouwen van mensen en bedrijven daarin na. Markten werken goed als zij zich richten op die producten en diensten waar mensen en bedrijven daadwerkelijk behoefte aan hebben, efficiënt leveren en innovatie stimuleren, en zo het bereiken van bepaalde maatschappelijke doelen bevorderen. Er ontstaat schade als bedrijven de goede werking van de markt frustreren en bijvoorbeeld gezamenlijk prijzen verhogen, onderling klanten verdelen, de markt manipuleren, andere marktdeelnemers oneerlijk beïnvloeden of kwetsbaarheden of afhankelijkheden uitbuiten.

In het kader van haar prioriteringsbeleid kijkt de ACM in het initieel onderzoek daarom naar schade in ruime zin, inclusief schade aan het vertrouwen van mensen en bedrijven in het goed werken van markten. De ACM kijkt naar de schade die door een eventueel handhavend optreden door de ACM voorkomen of beperkt kan worden. Schadelijkheid is daarbij niet beperkt tot puur financiële schade voor mensen en bedrijven. Niet alleen het effect op de prijzen is van belang, maar ook het effect op de kwaliteit en de variëteit van het aanbod of de innovatie. Schadelijkheid is evenmin beperkt tot de directe schade van een mogelijke overtreding door bepaalde partijen in de markt zelf of daarbuiten. Schadelijkheid kan ook indirecte schade omvatten, zoals de uitstraling die het kunnen voortzetten van de mogelijke overtreding heeft naar andere partijen en/of andere markten of de schade die dat oplevert aan het algemene vertrouwen van mensen en bedrijven.

Tot slot is de beoordeling van schadelijkheid niet beperkt tot ‘gemiddelde’ of ‘representatieve’ deelnemers aan markten. De ACM kan een handhavingsonderzoek ook prioriteren vanwege de relatief grote impact die haar optreden kan hebben op een in omvang beperkte groep, zoals mensen en bedrijven in kwetsbare of afhankelijke posities. Juist ook zij moeten erop kunnen vertrouwen dat markten goed voor hen werken.

Maatschappelijk belang

Om zicht te krijgen op de relevantie voor de maatschappij van een handhavingsonderzoek, gaat de ACM bij het initieel inventariserend onderzoek na welke verschillende publieke belangen betrokken zijn. Goed werkende markten, een optimale regulering van wettelijke dan wel natuurlijke monopolies en consumentenbescherming zijn publieke belangen waarvan de wetgever heeft bepaald dat de ACM die behartigt. Ook andere publieke belangen kunnen in ogenschouw worden genomen bij de overweging om wel of niet een handhavingsonderzoek te starten. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om het belang van duurzaamheid, economische weerbaarheid, kwaliteit van zorg, privacy of veiligheid. Dit betekent niet dat de ACM een handhavingsonderzoek richt op een domein dat niet onder haar bevoegdheid valt, maar wel dat de ACM in haar prioriteringsbeleid ook andere publieke belangen kan meewegen in de keuze al dan niet een handhavingsonderzoek te starten. Zo kan de ACM besluiten om een mogelijke overtreding met het oog op bepaalde publieke belangen toch niet te prioriteren. Of de ACM kan besluiten om juist wel een onderzoek te starten, omdat daarmee naast de publieke belangen die de ACM bij wet behartigt ook andere publieke belangen worden bevorderd. Bij deze afweging kijkt de ACM ook of de mogelijke overtreding binnen een van de strategische doelstellingen uit de ACM-Agenda valt.

Doeltreffendheid en doelmatigheid

Tot slot hecht de ACM eraan dat haar optreden doeltreffend en doelmatig is. Bij doeltreffendheid gaat het om de inschatting of met de inzet van een geschikt handhavingsinstrument binnen een gewenste termijn een gewenste situatie kan worden bereikt of in voldoende mate benaderd. Bij doelmatigheid gaat het om een kosten-batenanalyse: of de uitvoering van het handhavingsonderzoek mogelijk is met de beschikbare menskracht en de toegekende financiële middelen, afgezet tegen de huidige of andere voorgenomen werkzaamheden van de ACM die eveneens een beslag leggen op menskracht en middelen. Daarnaast kunnen synergievoordelen met bijvoorbeeld al lopende trajecten onder een strategische doelstelling van de ACM reden zijn een onderzoek te prioriteren. Gelet op het grote aantal wetten waarvan de naleving aan het toezicht van de ACM is onderworpen, zal de ACM bovendien trachten volledige handhavingsonderzoeken evenwichtig te verdelen over de gebieden.